سوال: برای آموزش دانشجویان پزشکی که برای فراگیری دروس و گرفتن تخصص داشتن درس تشریح ضرورت دارد، آیا تشریح جنازه مسلمان جایز است؟
امام خمینی(ره):
اگر توقف داشته باشد حفظ جان مسلمانی یا عده ای از مسلمانان بر تشریح و امکان نداشته باشد تشریح غیر مسلمان جایز است تشریح مسلمان، و اما برای یاد گرفتن بدون آن که زندگی مسلمان موقوف بر آن باشد، جایز نیست.
کالبد شکافی بدن مسلمان جایز نیست مگر در صورتی که واجب اهمی در بین باشد.
(تحریرالوسیله، نشر دارالعلم ج2، ص 624، م 3
توضیح المسائل، ص 411 م 2880
استفتائات، ج2، ص 42 س 115)
آیة الله بهجت(ره):
اگر ضرورت لازم المراعاتی باشد و از جسد غیر محترم ممکن نشود با مراعات وظائف شرعیّه دیگر از قبیل لمس و نظر والحاق به بدن پس از رفع ضرورت مانع ندارد.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیة الله تبریزی(ره):
تشریح جسد مسلمان جایز نیست. والله العالم.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
اگر نجات نفس محترمی یا کشف مطالب تازه علم پزشکی که مورد نیاز جامعه است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به بیماری که زندگی مردم را تهدید می کند منوط به آن باشد تشریح جسد میت اشکال ندارد، ولی واجب است تا حد امکان از جسد میت مسلمان استفاده نشود.
(اجویة الاستفتائات، بین المللی الهدی، 1384، ص 306 س 1281)
آیة الله خویی(ره):
جایز نیست بدن مرده مسلمان را تشریح کردن و اگر زنده ماندن یک مسلمانی متوقف شود به تشریح بدن مرده مسلمانی و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوک الاسلام ممکن نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن آن مرد مسلمان نباشد تشریح مسلمان جایز است.
(توضیح المسائل، ص 560 م36 و 38)
آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
کالبد شکافی مسلمان برای آموزش و غیره جایز نیست مگر اینکه حفظ جان مسلمانی هر چند در آینده بر آن متوقف باشد.
(توضیح المسائل، 1423 ص 606، م 57)
آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
در صورت نبودن جنازه کافر، اشکال ندارد.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
تشریح مرده مسلمان حرام است اگر چه برای یاد گرفتن باشد و با عدم ضرورت مانند حفظ نفس محترمه و امکان استفاده از جسد میت کافر ولو با خرید آن جایز نیست.
(توضیح المسائل، ص 583 م 2848)
(استفتائات پزشکی، ص 55 با استفاده از س 62)
آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
در صورتی که تشریح غیر مسلمان امکان داشته باشد تشریح مسلمان جایز نیست.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات)
آیة الله گلپایگانی(ره):
تشریح مرده مسلمان حرام است اگر چه برای یاد گرفتن باشد.
(توضیح المسائل، ص 487 م 2848)
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
به مساله 2449 توضیح المسائل مراجعه شود.
تشریح مرده مسلمان برای مقاصد اصلی به چند شرط جایز است:
1- مقصود یاد گرفتن و تکمیل اطلاعات طبّی برای نجات جان مسلمانان بوده باشد و بدون تشریح این مقصود حاصل نشود.
2- دسترسی به مرده غیر مسلمان نباشد.
3- به مقدار ضرورت و احتیاج قناعت کند و اضافه بر آن جایز نیست، با چنین شرایطی تشریح جایز بلکه واجب است.
(توضیح المسائل مدرسه الامام علی بن ابیطالب (علیه السلام) ص 482 م 2449)
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
در صورتی که حفظ و نجات جان مسلمانان بر آن متوقف باشد و امکان نداشته باشد، که از اجساد کفار استفاده شود، در حد ضرورت می توان از اجساد مسلمان استفاده نمود ولی باید از اهانت نسبت به بدن آن ها اجتناب شود و احترام آن و سایر اموری که مربوط به بدن مسلمان هست را در نظر بگیرید.
(هزار و یک مساله، ج 1، ص 286 س 974)
(و ج2، ص 278، س 892 و س 893)
آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
اگر زنده ماندن مسلمان متوقف شود بر تشریح بدن مرده ای و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوک الاسلام همکف نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن آن مسلمان نباشد، در این صورت جایز است که بدن مسلمان مرده را تشریح کنند.
(توضیح المسائل، ص 768 م 2893)
(منهاج الصالحین، ج2 ص 483 م 38)
